Palec młotkowaty - czym jest?

To, czym jest palec młotkowaty, kryje się w jego nazwie: w przypadku tej deformacji, dochodzi do wygięcia palców w taki sposób, że te zaczynają przypominać kształtem młotek. Nieprawidłowe ustawienie stawu jest spowodowane nadmiernym skróceniem ścięgien lub mięśni bądź ich przesadnym naprężeniem. Równowaga pomiędzy mięśniami zginającymi i prostującymi zostaje zachwiana, w konsekwencji zmienia się architektura anatomiczna. Palec młotkowaty występuje najczęściej w stawach międzypaliczkowych bliższych (PIP) i śródstopno-paliczkowych (MTP), zazwyczaj w drugim lub trzecim, rzadziej czwartym lub piątym palcu. Deformacja może być klasyfikowany według stopnia zaawansowania deformacji. Zazwyczaj wyróżnia się trzy stopnie ciężkości, z których III zakłada najpoważniejsze zwyrodnienie. Podział ten jest ważny, ponieważ wpływa na sposób leczenia palca młotkowatego. W przypadku palca młotkowatego mało zaawansowanego (I) najczęściej stosuje się leczenie zachowawcze, takie jak orteza, podczas gdy w przypadku palca młotkowatego zaawansowanego (III) może być konieczna interwencja chirurgiczna.

Jakie są przyczyny palców młotkowatych?

Za przyczynę palców młotkowatych uważa się przykurcze, które mogą być spowodowane m.in.:

• występowaniem koślawości palucha, który powoduje spychanie innych palców;
• skłonnościami genetycznymi;
• nakładającymi się urazami;
• chorobami zapalnymi (np. reumatoidalnym zapaleniem stawów);
• zwiększeniem długości palca II i III, gdy są dłuższe od pozostałych, może dojść do ucisku szczytu palca przez obuwie;
• płaskostopiem poprzecznym.

Warto wspomnieć, że zwyrodnienie dotyczy przede wszystkim kobiet. Wynika to z tego, że to właśnie panie noszą obuwie na wysokim obcasie o zwężanych czubkach. Rzecz jasna wymusza to nie fizjologiczne ustawienie stopy i długotrwały ucisk, które mogą prowadzić do powstania palców młotkowatych.

Palec młotkowaty - objawy

Osoby z palcami młotkowatymi doświadczają sztywności palca, widocznego gołym okiem charakterystycznego wygięcia palców, a także innych problemów związanych ze stopą, takich jak: paluch koślawy, płaskostopie poprzeczne lub nadmiernie długi II, lub III palec. Na stawach, które są stale narażone na urazy mechaniczne, mogą pojawić się nagniotki, które powodują ból i utrudniają ruch. Objawy nasilają się, gdy nosi się obuwie, które przykrywa palce - tarcie między butem a miękkimi tkanek może prowadzić do powstawania ran i owrzodzeń. Za najpoważniejszą dolegliwość związaną z tym zwyrodnieniem uważa się podwichnięcia i zwichnięcia stawów.

Rozpoznanie palca młotkowatego

Mimo że palce młotkowate są łatwe do zauważenia, aby upewnić się co do diagnozy, zaleca się konsultację z ortopedą. Lekarz zbiera z pacjentem dokładny wywiad, pytając o sztywność, ograniczenia w ruchu i okoliczności powstania zwyrodnienia. Następnie przeprowadza badanie fizykalne. W niektórych przypadkach mogą być potrzebne dodatkowe badania obrazowe. Jeśli podejrzewasz u siebie palce młotkowate, ważne jest, aby nie zwlekać z wizytą u specjalisty. Nieleczone zwyrodnienie może prowadzić do powstawania odcisków, wrastania paznokci i nawet do podwichnięcia palców.

Zachowawcze leczenie palca młotkowatego

Leczenie palców młotkowatych można podzielić na dwie kategorie: zachowawcze i operacyjne. Leczenie zachowawcze jest zalecane u pacjentów, u których deformacja nie jest jeszcze bardzo zaawansowana. W ramach tego rodzaju terapii stosuje się różne metody, takie jak:

• ćwiczenia np. poruszanie pojedynczym palcem, naciskanie palcami na podłoże, prostowanie i rozstawianie palców. Mają one pomóc zrelaksować mięśnie, aktywować osłabione mięśnie, wzmocnić mięśnie, które mogą odciążyć stopę, zmniejszyć przykurcz zginaczy i ścięgien prostowników chorego palca;
• ortezy - wykorzystuje się je po to, żeby zapobiec powstawaniu nagniotków i otarć i chronić przed podwijaniem się palców;
• wkładki ortopedyczne - mają one pomóc utrzymać uniesienie łuku poprzecznego stopy.

Palec młotkowaty - leczenie operacyjne

W miarę upływu czasu palec młotkowaty staje się coraz mniej elastyczny i nie można go manualnie wyprostować. W przypadku sztywnego, niekorektywnego palca, jedyną opcją leczenia jest operacja. Do zabiegów wykorzystywanych w leczeniu młotkowatości palców zaliczają się operację Girdelstona, która korzysta ze ścięgna zginacza palca długiego, oraz operację Pisaniego, która wykorzystuje ścięgna zginacza palca krótkiego.

Wady określane jako sztywne wymagają operacji ingerującej w struktury kostne. Metodą stosowaną w takich przypadkach jest artrodeza, która polega na usunięciu obu powierzchni stawowych stawu międzypaliczkowego bliższego, a dokładniej głowy paliczka podstawnego oraz podstawy paliczka środkowego danego palca.

Inną metodą operacji jest artroplastyka, czyli wycięcie powierzchni stawowej stawu międzypaliczkowego bliższego. Wydłużanie prostowników może być przeprowadzone poprzez wydłużenie ścięgna mięśnia prostownika długiego danego palca lub poprzez przecięcie, lub wydłużenie ścięgna mięśnia prostownika krótkiego. Natomiast przeniesienie ścięgien to bardzo skomplikowany zabieg, który polega na wykonaniu nacięć (jedno grzbietowe i dwa podeszwowe), aby z wykorzystaniem działania zginaczy ustawić dany palec w prawidłowym położeniu.

Inne operacje wykorzystywane w leczeniu młotkowatości palców to przecięcie zginacza krótkiego oraz kapsulotomia stawu, która polega na przecięciu torebki stawowej, prowadzącej do jej poluzowania.

Po operacji palec jest stabilizowany wewnętrznym zespoleniem lub drutami, które usuwa się po około 4-6 tygodniach. Dzięki temu uzyskuje się trwały efekt wyprostowania palca. Zabieg może obejmować również korekcję palucha koślawego i wtedy wchodzi w skład złożonej rekonstrukcji przodostopia, gdzie chirurg koryguje przednią część stopy, aby przywrócić wszystkim palcom prawidłowy kształt.

Dodatkowe informacje sprawdź pod adresem: operacjestopy.pl/zabiegi-operacyjne/operacja-palca-mlotkowatego/